Beeld - Eerste graad
Stephanie Verstraeten (twee lessen)
Algemene toelichting
Rommel, rommel, rommel!
'Ruim je kamer nu toch eens op', zei ons mama.
'Nu ja, dat heb ik toch gedaan'?!
Mijn 'rommel' zijn een heleboel fijne herinneringen:
Festivalbandjes en de leuke gadgets van festivals die ik deed met mijn vrienden, een doos van een lekkere maaltijd die ik verorberde, knutselafval dat ik liet liggen van een cadeautje voor moederdag, de honderden papieren (ingevulde) schooltaken, de foto's van mezelf/vrienden en familie, ...
Rommel is datgene waar je geen waarde aan hecht, maar waar je mee kan experimenteren en je aan kan gaan hechten 😊 Hieronder vind je twee aaneensluitende beeldlessen.
Beginsituatie
1ste graad (2e leerjaar) - 16 lln.
De lln. krijgen wekelijks een beeldles van de juf. De ene les experimenteren ze voornamelijk met materiaal, technieken, ... De andere les gaan ze hiermee verder om tot een product te komen. De lln. weten dat het product niet het belangrijkste is, maar dat ze plezier hebben en dingen bijleren.
De lln. hebben bij wiskunde kennisgemaakt met horizontaal, verticaal, recht, gebogen, ... Ze weten hoe deze lijnen eruitzien en ze kunnen deze ook zelf tekenen.
De lln. hebben bij een eerdere beeldles rond de bouwsteen kleur gewerkt. Ze kennen de drie hoofdkleuren: rood, geel en blauw. De lln. weten dat als je deze kleuren mengt met elkaar, je andere kleuren bekomt. Welke kleuren je met elkaar moet mengen om een bepaalde kleur te bekomen, kennen ze nog niet uit het hoofd. Aan de hand van het kleurenschema, lukt hen dit echter wel.
De lln. kunnen zowel zelfstandig, klassikaal als met een partner samenwerken. Ze hebben respect voor elkaar en voor materiaal. Als er een probleem is, lossen ze dit zelf op of gaan ze naar de juf.
Doelen
Bouwstenen: lijnsoorten en vormsoorten
Er bestaan verschillende soorten lijnen: kort, zigzag, lang, gebogen, recht, dun, spiraal, dik, stippellijn, streeplijn, golvend, gekarteld, verticaal, diagonaal, horizontaal, noem maar op!
Er zijn verschillende soorten vormen. Zo kunnen vormen rond, geometrisch, organisch, symmetrisch, asymmetrisch, open, gesloten, grillig, strak, fijn, dik, decoratief, ... zijn.
§ Leerplandoelen:
- Beeld3.2: kinderen kunnen aangewende technieken en materialen kennen en herkennen.
- Beeld5.1: kinderen experimenteren met allerlei materiaal (twee- en driedimensionaal)
- Beeld5.2: kinderen ontdekken mogelijkheden van de beeldtaal door werkstukken te maken.
- Beeld5.3: kinderen leren de mogelijkheden van materialen en technieken kennen.
- Beeld11.4: kinderen passen verschillende vormen van lijnen toe in een kunstwerk (gegolfd, hoekig, zigzag, vloeiend, dik, dun, rafelig...)
- Beeld12.3: kinderen kunnen begrippen en vormen, herkennen, benoemen en verwerken in een samengestelde vorm.
- De lln. kunnen experimenteren met verschillende materialen (wc-rolletjes, wol, plastiek flesje, een zakje, ... )
- De lln. kunnen materialen onderscheiden a.d.h.v. hun vorm (open, symmetrisch, fijn, ... )
- De lln. kunnen materialen onderscheiden a.d.h.v. lijnen (gebogen, kort, gekarteld, ... )
De lln. kunnen een kunstwerk maken door rekening te houden met de vorm en lijnen.
De lln. kunnen in hun groepje samenwerken om tot een kunstwerkje te komen.
Klasindeling
Je kan deze lessen laten doorgaan in je klas. Je hebt voor deze lessen geen ruim lokaal nodig. Het kan echter wel nuttig zijn om een grote materiaaltafel te voorzien. Op deze tafel zal al het nodige materiaal aanwezig zijn: wc-rolletjes, papier en karton, flesjes, elastieken, paperclips, plastiek zakjes, stukjes touw, ... Aan deze tafel kunnen de lln. hun materiaal komen halen. Op een andere tafel in de klas voorzie je knutselmateriaal zoals scharen, plakband, kartelscharen, een nietjesmachine, ...
De bespreking van de materialen wordt klassikaal uitgevoerd. De lln. gaan per twee experimenteren en hun ruimteschip/raket bouwen. De lln. zijn het gewoon om met een partner samen te werken. Ze kunnen respectvol omgaan met elkaar en met de materialen.
Lesverloop
Les 1
De lln. komen binnen in een hele rommelige klas. Het lijkt wel of er een raket is ontploft. In de klas staat er een 'ontplofte' astronaut. Verbaasd, verbrand, teleurgesteld en verdrietig staat ze daar.
'Ik was op weg naar planeet Pluto, en plots stond mijn raket in brand. En nu sta ik hier... net zoals een verbrande toast. Alles is weg: mijn laboratorium, mijn raketkunstwerken, ... Wat nu?! Het enige dat overblijft is het afval van de voorbije maanden. Oh, en volgende week komen de "kunstenaarscheffen". Nu kan ik ze niets laten zien! Zo wordt ik nooit laboastronaut van het jaar. Enkel met hulp zal het me misschien lukken, maar dan heb ik zeker nog 32 handen nodig. Waar vind ik die?!'
2. Materiaal bekijken
De astronaut begeleidt de lln. naar de materiaaltafel. Ze bekijken samen de materialen die overblijven van de ontploffing. De astronaut begeleidt de lln. door gerichte vragen te stellen.
- Met welk materiaal zou (niet) jij graag willen werken? Waarom (niet)?
Als we een raket willen bouwen, hebben we dan zacht of hard materiaal nodig?
Welke materialen lijken jou geschikt om mee te bouwen?
Welke materialen zou je kunnen gebruiken om een dak mee te kunnen maken?
Kan je ronde materialen gebruiken om een raket te bouwen?
...
3.1 Sorteren van de materialen
De astronaut vertelt de lln. dat ze niet zomaar kunnen starten met bouwen. Er moet eerst gesorteerd worden. Zo hebben ze een beter zicht op de beschikbare materialen. De astronaut geeft de lln. enkele kleine opdrachtjes (de lln. doen dit individueel):
Neem 3 materialen met dezelfde vorm (rond, vierkant, ...)
Neem 3 materialen waarop lijnen staan afgebeeld (gesloten, verticaal, ...)
Zoek een materiaal waarop een gebogen lijn staat afgebeeld.
Zoek een materiaal waarop een rechte korte lijn staat.
Zoek 3 materialen met eenzelfde hoofdkleur (rood, geel of blauw).
3.2 Experimenteren met de materialen
Vooraleer de lln. kunnen gaan bouwen, moet er eerst geëxperimenteerd worden. Enkel zo weten de lln. welke materialen geschikt zijn om mee te bouwen. De astronaut geeft ook hier enkele opdrachtjes (de lln. voeren de opdrachten op hun eigen bank uit):
- Gebruik 5 verschillende materialen om een zo hoog mogelijke toren te bouwen. Dit kan d.m.v. een plooi- of rolmeter gemeten worden.
Gebruik minstens 5 materialen om een zo stevig mogelijke toren te bouwen. De lln. kunnen naar hun toren blazen om te zien of deze wel voldoende stevig is.
3.3 Minitentoonstelling
De kleine kunstenaars mogen hun stevig kunstwerkje op de vensterbank neerzetten (de volgende les kunnen ze hun werkje nemen om eraan verder te werken). De lln. mogen bij elkaar eens een kijkje gaan nemen. Hierbij kunnen ze eventueel inspiratie opdoen voor de volgende les.
Les 2
1. Inleiding
De astronaut bekijkt samen met de lln. bovenstaande afbeeldingen. Ze vraagt hen wat ze van deze kunstwerkjes vinden. De astronaut stelt volgende vragen:
- Op welke afbeelding(en) vind je gebogen lijnen terug?
Op welke afbeelding(en) vind je rechte lijnen terug?
De astronaut duidt een kunstwerk aan en vraagt de lln. of er met eenzelfde vorm wordt gewerkt of dat er verschillende vormen aan te pas komen?
Welke vormen vind je terug in het kunstwerk van Mickey Mouse?
2.1 Voorbereiden van het bouwwerk
'Voor we kunnen gaan bouwen, moeten we een goed plan hebben. We gaan dit voor de veiligheid niet alleen doen. We doen dit met een partner. Een uitgewerkt (getekend) plan is de basis van elk kunstwerk. Je moet goed nadenken hoe jullie raket er zal uitzien, welke materialen je het best kan gebruiken, hoe je de materialen aan elkaar zal hechten, ... Dit overleg je samen met je partner'.
De lln. moeten volgende zaken zeker in acht nemen:
- Er worden minstens 5 verschillende materialen gebruikt
Er moeten minstens 3 verschillende vormen inzitten
Er zijn minstens 5 verschillende lijnen te zien
2.2 Bouwen
De lln. bouwen samen met hun partner hun raket. Ze maken deze raket hoe zij het willen, maar ze houden rekening met de voorgelegde afspraken. De lln. mogen steeds hulp vragen aan de astronaut en/of aan Bliep (= de computer).
3. Tentoonstelling/evaluatie
De astronaut heeft zijn pilaartjes/voetstukjes meegebracht vanuit zijn raket. Op deze pilaartjes kunnen de lln. hun raketkunstwerk plaatsen. Aan de voorkant kleven de lln. een kaartje waarop de kunstenaars en de titel van hun kunstwerk staat.
3.1 De activiteit evalueren
De astronaut heeft verschillende sterrenstickers besteld via Ster.com. Ze deelt aan de lln. een stickervel uit. Op dit stickervel staan 3 gouden sterren, een kleine/middelgrote en een grote ster. De lln. kleven 1 van deze stickers op hun borst.
- Een kleine ster: ik vond het een stomme opdracht
Een middelgrote ster: ik vond het niet stom, maar ook niet zo'n leuke opdracht
Een grote ster: ik vond het een leuke opdracht
3.2 De raketknutselwerkjes evalueren
Aan elk knutselwerk hangt een poster met 3 kolommen: de stevigheid, het nakomen van de drie afspraken en het totaalbeeld. Op hun stickervel staan er een klein vijftigtal kleine sterretjes. Ze kleven bij elk kunstwerk 3 stickers, bij elke kolom 1 sticker. Op hun ster noteren ze een score van 1-3.
3.3 Kunstenaarschefs komen op bezoek
De week nadien kan de directeur/directrice verkleed als kunstenaarchef op bezoek komen om de werkjes te gaan bekijken. Hij/zij kan de astronaut het diploma 'laboastronaut van het jaar' geven.
'Rommel kan je de wildste dromen geven, de fijnste herinneringen, niet voor even maar voor je hele leven'.
Voorbeeldjes
Bronnen
Crul,K. (2015). Zeppelin, Didactiek voor muzische vorming. Kalmthout: Pelckmans.
Bente, Clémentine, Ruut en Ilke. (2016). Geraadpleegd op 6 januari 2018, via https://muzeem.weebly.com/gewicht.html
https://leerplannen.vsko.be/leerplannen/app
Stad Waregem. (2017). Geraadpleegd op 6 januari 2018, via https://www.waregem.be/leefomgeving/afval
123RF Stocks (2018). Geraadpleegd op 6 januari 2018, via https://www.123rf.com/photo_13614292_abstract-color-metro-scheme-seamless-background.html
Pras, B. (2012). Mickey Mouse. Geraadpleegd op 6 januari 2018, via https://4rtgallery.blogspot.com/2012/09/anamorphosis-art-of-bernard-pras.html
Pras, B. (2015). Uncle Sam. Geraadpleegd op 6 januari 2018, via bernardpras.fr/
Pras, B. (2015). Le bouquet. Geraadpleegd op 6 januari 2018, via bernardpras.fr/
Pras, B. (2015). Louis XIV. Geraadpleegd op 6 januari 2018, via bernardpras.fr/
Onbekende leerling van het Atheneum Campus Hof van Riemen te Heist-op-den-Berg. (2012). Geraadpleegd op 6 januari 2018, via https://po-lokaal.skynetblogs.be/archive/2012/02/29/op-art-lijnenspektakel.html